Soms moet je een boek lezen om er dan achter te komen dat het misschien niet helemaal jouw genre is. Dat heb ik – helaas – met poëzie! Het doet niets met me, maar dat heeft niets te maken met de kwaliteit van het boek. Om jullie daarom geen ‘valse’ recensie te geven, heb ik vriendin (en oud-medestudent) Edriënne gevraagd, aangezien zij ooit zelf een dichtbundel heeft uitgebracht, om ‘Grappig jammer’ voor mij te lezen en te recenseren. En dat heeft ze gedaan!
Er was gelukkig nog genoeg om over te schrijven na zijn eerste bundel Gedichten van de broer van Roos. Tims nieuwe bundel Grappig jammer staat vol met werk over leven en dood, (mislukte) relaties, seks, religie en de maatschappij: thema’s die ook in zijn generatie de hoofdrol spelen. Zijn schrijfstijl is luchtig, maar schuwt niet om je mee de diepte in te trekken. Een boek met grappen, innemende persoonlijke anekdotes en taaltechnische vernuftigheden.
Uitgeverij Meulenhoff ~ 96 pagina’s ~ november 2019 ~ ISBN: 9789029093118
Na ‘Gedichten van de broer van Roos’ opent Tim Hofman opnieuw zijn ziel voor het grote publiek. In zijn nieuwe dichtbundel ‘Grappig jammer’ duikt hij in verschillende maatschappelijke thema’s en zijn eigen leven in een bijzondere mix van donkere gedachten en humor. Zo schrijft hij over leven en dood (en in deze gedichten zien we wat het programma ‘Over mijn lijk’ met hem heeft gedaan), mislukte relaties, seks, religie en de maatschappij. Het zijn zowel thema’s die bij hem zelf spelen (zoals het feit dat hij behoorlijk openhartig is over de korte periode, waarin zijn vriendin Lize hem verliet om te zien hoe het met een vrouw was – daten, het bed delen en samenleven) als in de hele samenleving. Soms blijft het vlak door het maken van grappen, maar soms trekt het je mee de diepte in door zijn innemende persoonlijke anekdotes en taaltechnische vernuftigheden. Ontdek het vooral zelf.
Ik heb dit boek gekregen van de uitgeverij. Dit beïnvloedt onze mening niet.
Edriënne: “Wat direct opvalt aan ‘Grappig Jammer’, is dat Hofman speelt met taal – en dat op verschillende manieren. Allereerst de bladspiegel maakt zijn werk al heel bijzonder. Waar het ene gedicht dwars over twee pagina’s is geschreven zodat je het boek moet omdraaien, bestaat een ander gedicht juist weer uit twee korte zinnetjes die niet meer dan dat nodig hebben om binnen te komen. De dichter wisselt daarmee in lengte en vorm, om zo telkens weer een nieuwe manier te ontdekken om zijn boodschap over te brengen, die je soms zelfs ‘van ondersteboven’ nog steeds kunt lezen. Een corrector zou wellicht de taalcombinaties schuwen, maar bij een creatieveling wordt het hart er warm van.
Ben alweer rapper
Ook inhoudelijk speelt de broer van Roos met woorden. Hij maakt ongewone combinaties die je net even wat langer laten nadenken. In veel van de titels zit een woordgrap, waardoor die titel op zich vaak al een klein verhaaltje is. Nu word ik zelf wel eerder geraakt door een gedicht als ‘Ang, anger, angst’ – waarin de schrijver nergens bang voor is, behalve dat hij niemand meer heeft om dat tegen te vertellen – dan de diverse malen waarin Hofman zich ontpopt tot rapper.
Mijn favoriete gedicht in ‘Grappig jammer’ is met stipt ‘ge(jammer)’, een gedicht dat je als lezer op verschillende relaties in het lezen zal kunnen toepassen: ‘had me twee harten gegeven / een voor mezelf, een om te delen’. Dit gedicht herhaalt woorden alsof je het gejammer haast kunt horen, in je eigen hoofd of in de stem van een ander, als een huilend relaas om toch twee levens te beleven: ‘een voor mezelf, een om te delen’.
Chemotioneel
In van die gedichten waar Tim zijn gedachten de vrije loop laat of gedachten deelt die anderen hebben, is het net alsof je de woorden hoort die iemand normaal aan een dagboek zou toevertrouwen. Ook zijn er juist weer gedichten die weglezen als één kant van een gesprek, waarbij collega’s bij de koffieautomaat beslissen wat ze nu nog van Michael Jackson vinden of iemand laat weten wat ze nóú weer op Facebook hebben gelezen! Juist door die verschillende stemmen lijkt ‘Grappig jammer’ me een bundel die beter overkomt als die wordt voorgelezen dan wanneer je deze zelf leest. Zo is er ook een audioboek, ingesproken door Tim Hofman himself en dat is dus hiervoor de perfecte oplossing.
Net als de verschillende stijlen is er ook qua onderwerpen een behoorlijke tweedeling te vinden in welke gedichten je raken en welke niet. Wanneer Hofman zich op het emotionele vlak begeeft, leef je mee en voel je de pijn. Zo verwerkt Tim zijn ervaringen vanuit het BNNVARA-programma ‘Over Mijn Lijk’, waarin hij ongeneeslijk zieke jongeren volgt. De gedichten die uit deze ervaringen lijken te vloeien, zoals het gedicht ‘Chemotioneel’, zijn net zo aangrijpend als het programma.
Jij and I
Deze gedichten staan dan weer tegenover de woorden die meer als een soort raadsel, wijsje of gesprek gelezen kunnen worden. Een hoop heeft te maken met maatschappelijke thema’s als relaties, seks, onzekerheden en het (eindige) leven. Daarin is de schrijver niet bang om provoceren. Zo gaan enkele gedichten over het thema verkrachting. Daar moet je tegen kunnen en persoonlijk vond ik die en enkele andere gedichten erg grof. Dit is mijn eerste kennismaking met de gedichten van Tim Hofman, maar dat grove past denk ik wel bij zijn stijl: een grap of verhaal dat daardoor sterk is en je even een ongemakkelijk gevoel geeft waardoor je het niet zomaar vergeet, maar dat ongemakkelijke gevoel bleef voor mij vaak net iets te lang hangen.
Conclusie
‘Grappig jammer’ van Tim Hofman was daarom voor mij erg een tweedeling: het bevat gedichten waardoor ik geraakt en ontroerd werd of juist even moest lachen om hoe ontzettend goed het gevonden of geschreven was (zoals hoe een verhaal over de vos en de raaf in een nieuw jasje wordt gegoten), maar ook bevat het gedichten die mij gewoon niet aanspraken en waar ik geen positief gevoel aan overhield. Misschien dat voorgelezen de bedoeling en emotie beter overkomt, dus ik zou zeker het audioboek ook eens graag proberen. De echte grote fan van Tim Hofman, die juist fan is van hoe en waar hij over dicht, zal denk ik wel genieten van zijn taalkunst en de manier waarop hij thema’s die millennials aanspreken verpakt in een bijzondere en grappige puzzel van woorden.”
Ik wil Edriënne enorm bedanken voor deze duidelijke recensie van ‘Grappig Jammer’! Stiekem ben ik nu zelf ook nieuwsgierig hoe het audioboek zou bevallen. En ik ben benieuwd naar jouw mening: hoe kijk jij tegen poëzie aan? Laat het me weten in de comments.
