In november vorig jaar ontving ik van Uitgeverij Boekerij een flink pakket met een aantal boeken. Stuk voor stuk las ik ze al en recenseerde ik ze, maar zoals jullie hier al konden zien, heb ik er nog twee te gaan. Met vandaag de recensie van ‘De schoonmoeder’ van Sally Hepworth.
Vanaf het moment dat Lucy haar schoonmoeder Diana ontmoet, weet ze dat het nooit echt zal klikken. Als voorvechtster van vrouwenrechten geniet Diana veel aanzien en ze is zeer beleefd en keurig. Maar ze is ook heel afstandelijk, en absoluut niet de schoonmoeder op wie Lucy had gehoopt. Andersom lijkt Diana zich ook een andere ideale schoondochter te hebben voorgesteld. Tien jaar later wordt Diana dood aangetroffen. Naast haar ligt een briefje waarin staat dat ze niet meer verder kon met haar door kanker verwoeste lichaam. Maar als de autopsie plaatsvindt blijkt dat Diana helemaal geen kanker had. Wel zat er gif in haar bloed. Wat is er gebeurd? En wie weet er meer van? De breekbare familieverhoudingen, onderhuidse spanningen en lang verborgen geheimen komen langzaam aan de oppervlakte.
Boekerij ~ oktober 2019 ~ 336 pagina’s ~ ISBN: 9789022588093
Lucy had sinds het moment dat haar moeder overleefd één wens: een leuke schoonmoeder om alle moeder-dochter dingen weer samen te kunnen doen. Maar al bij de eerste ontmoeting met de moeder van haar vriend Ollie weet ze al dat dat er niet in zit. Het is niet alsof de wat norse Diana onaardig is, maar ze is gewoon wat koud. Als ze al een goed bedoelde opmerking maakt, dan komt er al snel iets achteraan dat de sfeer meteen weer in laat zakken. Jaren gaan voorbij en momenten gebeuren totdat Lucy tien jaar na de eerste ontmoeting plots de politie aan de deur krijgt: Diana is dood. Haar schoonmoeder blijkt thuis te zijn gevonden, maar de omstandigheden maken toch niet direct duidelijk wat er nu precies met haar is gebeurd. Heeft ze zelfmoord gepleegd (waar de afscheidsbrief in haar la en het gif in de koelkast naar lijken te wijzen) of is er meer aan de hand? Eén ding is al wel duidelijk: Diana blijkt te hebben gelogen over het feit dat ze kanker heeft. Maar waarom? Langzaam komen de al kwetsbare familieverhoudingen extra op scherp te staan… is hier een schuldige aan te wijzen of gaat deze zaak als een nachtkaars weer uit?
Ik heb dit boek gekregen van de uitgeverij. Dit beïnvloedt mijn mening niet.
Verwachtingen van een schoonmoeder
Je hoeft geen schoonmoeder te hebben of te zijn om te kunnen genieten van ‘De schoonmoeder’ van Sally Hepworth. Het boek leest namelijk weg als een speer. Je raakt hoe dan ook betrokken bij de ingewikkelde band van Lucy en haar schoonmoeder Diana. Waarom wil het nu niet klikken tussen die twee? Doordat je vanuit beide perspectieven leest, krijg je inzicht in hoe het voor hen is en dat is echt bijzonder om te lezen. Zo lees je over de hoop die Lucy had nog voordat ze haar schoonmoeder had ontmoet. Ze hoopte zo op iemand die er voor haar was, met wie ze van alles kon bespreken en die echt een ’tweede’ moeder voor haar kon zijn. Maar dat krijgt ze toch allesbehalve. Diana komt soms vooral heel kil over, maar is dat wel zo? Door die wisseling leer je Diana ook door en door kennen. Je komt er dan achter dat ze het allemaal niet zo slecht bedoeld. Ze weet soms gewoon niet hoe ze met zoiets om moet gaan. En haar inzet voor vrouwen die het minder hebben, is juist hartverwarmend. Er wordt vaak veel gezegd en geschreven over een band tussen een schoonmoeder en een schoondochter, maar op deze manier zag ik het nog niet eerder. Wat dit boek daarom ook origineel maakt.
Het is een schrale troost. Ik had zo’n uitgewerkt plaatje in mijn hoof van mijn gewenste schoonmoeder, dat geen enkele schoonvader, zelfs Tom niet, dat zou kunnen goedmaken. Patrick daarentegen lijkt zijn kille schoonmoeder vrij zorgeloos geaccepteerd te hebben, hoewel ze duidelijk ook niet zijn smaak is.
Thriller of roman
Toch weet je ook dat er een andere kant is. Lucy en Ollie krijgen namelijk niets voor niets de politie aan de deur. Diana is – tien jaar na de eerste ontmoeting – dood gevonden in haar huis en het is onbekend wat er is gebeurd. Ze is namelijk niet overleden aan kanker, wat ze haar familie had wijsgemaakt. Maar wat dan wel? De vragen stapelen zich op en je gaat helemaal mee. Heeft Lucy er iets mee te maken (en wat dan?), haar man, zijn zus of zwager of is er nog iemand in het spel? Aan de ene kant vond ik de verwerking van deze spannende verhaallijn leuk, maar ‘De schoonmoeder’ werd hierdoor wel verwarrend. Het is namelijk nu niet echt een normale roman, maar ook geen thriller. Voor beide is namelijk wel iets te zeggen waarom het niet zo is. Begrijp me niet verkeerd: dit deed niets af aan mijn leesplezier, maar het maakt het geheel gewoon ingewikkeld. Je moet als lezer voorbereid zijn op een spannende roman met hier en daar elementen van een familieroman. Dat laatste was voor mij persoonlijk sterker dan het moordmysterie.
Het einde
Ik ga natuurlijk niets verklappen over het einde, maar ik ben aangenaam verrast tot op zekere hoogte. Op het einde komt namelijk alles samen. Van hoe de band tussen Lucy en haar schoonmoeder zich tot het einde toe heeft ontwikkeld, wat er met haar schoonmoeder is gebeurd en er staan nog enkele verrassingen op stapel. Ik had hier en daar nog wel wat uitwerking (of ontknoping) verwacht, maar hoe het hoe en wat? Dat kan ik helaas vanwege spoilers niet uitleggen. Al met al heb ik erg genoten van deze (spannende) roman met belangrijke thema’s als vluchtelingen, (ongewenste) kinderloosheid en ook de vragen die hier bij komen kijken en gewoon alle complexen zaken die je in een familie kunt hebben. De boodschap: ‘Ieder huisje heeft zijn kruisje’ blijkt hier aardig actueel. Je weet immers nooit wat iemand anders echt doormaakt. ‘De schoonmoeder’drukt je neus daar nog eens van op de feiten.
Ik bedenk ineens dat alleen schoonmoeder en schoondochter oorlog kunnen voeren zonder zelfs maar de minste stemverheffing. Het grappige is: als de mannen erbij zouden zijn, zouden ze geen idee hebben dat er iets meer aan de hand was dan een gezellig gesprekje.
Conclusie
Het is even zoeken wat ‘De schoonmoeder’ van Sally Hepworth precies is. Is het een thriller (daar is het verhaal net te zwak voor), een familieroman (waar ik de whodunnit dan niet bij begrijp) of gewoon een spannende roman? Het maakt verder ook niet uit. Wat het ook is, het doet gelukkig niets af aan het leesplezier. Je leert Lucy en haar schoonmoeder door en door kennen en merkt dan dat er soms meer achter iemand schuilgaat dan hoe iemand overkomt. Ja, Diana doet soms bot en hard, maar ook haar sluit je door de perspectiefwisseling op een gegeven moment in je hart. De band tussen een schoonmoeder en een schoondochter is ook gewoon complex. Daarom wordt er altijd veel over gezegd en geschreven. Maar dit verhaal weet daar weer een originele twist aan te geven. Je hoeft niet eens een schoonmoeder (of schoondochter) te hebben om hiervan te genieten. Dat heb ik immers ook gedaan. Je vliegt door de schrijfstijl door dit boek heen, raakt in de ban van het moordmysterie, leert meer over thema’s als (ongewenste) kinderloosheid, vluchtelingen en familiezaken en kunt gewoon genieten. Dit is een boek dat de vier sterren absoluut heeft verdiend.
De cover van ‘De schoonmoeder’ verdient trouwens ook wel pluspunten. Vind je dat ook of had je het liever anders gezien? Laat het weten in de comments. Ik hoor het graag.
