Onlangs heb ik me weer eens ingeschreven voor een Leesclub op de website van Hebban.nl. Het boek ‘De balletschoenen van Aya’ van Catherine Bruton sprak me namelijk direct aan. Maar was dat in werkelijkheid ook zo? Ik laat het je weten.
In het prachtige jeugdboek “De balletschoenen van Aya’ van Catherine Bruton slaat de elfjarige Aya samen met haar moeder en broertje op de vlucht voor de oorlog in Syrië. Ze doet niets liever dan balletdansen, en Ahmad Joudeh is haar grote voorbeeld. Maar in het asielzoekerscentrum lijkt haar droom verder weg dan ooit. Tot ze op een dag mee mag dansen in de klas van juf Helena. Lukt het Aya om haar verleden van zich af te dansen? Dit prachtige verhaal opent je ogen, en laat zien dat vluchtelingen gewone mensen zijn zoals jij en ik.
KokBoekencentrum ~ 256 pagina’s ~ maart 2020 ~ ISBN: 9789043533164
De jonge Aya leidt een leven net als ieder ander: ze gaat naar school, heeft vriendinnen en zit op ballet. Maar dat alles moet ze van de een op de andere dag achterlaten omdat het niet meer veilig is in haar land. Daarom vlucht ze samen met haar ouders en kleine broertje vanuit Syrië naar Turkije en vervolgens naar Griekenland om uiteindelijk alleen met haar broertje en moeder aan te komen in Engeland. Ondanks het gemis om haar vader probeert ze het leven op te pakken in een vreemd land met vreemde mensen. Ze heeft van jongs af aan Engels geleerd van haar vader om zich in zo’n situatie te kunnen uiten, dus de taal is geen probleem. De omstandigheden zijn daarentegen allesbehalve prettig. Aya kan alleen zichzelf zijn door ballet. Dat deed ze al in Syrië met al haar vriendinnen, maar dat is wat haar hier ook op de been houdt. Gelukkig krijgt ze in het wijkcentrum al snel de kans dit weer te doen en langzaam worden zij en haar moeder omarmd door de stad en zijn inwoners. Maar kun je door leven met al je trauma’s en de wetenschap dat je de mensen die je lief had, hebt achtergelaten en misschien wel nooit meer terugziet?
Ik heb dit boek gekregen van Hebban.nl. Dit beïnvloedt mijn mening niet.
Zo tastbaar, zo echt
‘De balletschoenen van Aya’ van Catherine Bruton heeft mij geraakt. Ik had gewoon een simpel kinderboek (tot jeugdboek) verwacht waarin we een jong meisje volgen die houdt van dansen. Nu is dat grotendeels ook zo, maar dit boek is nog zo veel meer. ‘De balletschoenen van Aya’ opent ogen en haalt vooroordelen weg (als die er zijn). Het boek maakt van nieuwtjes die je hoort op de tv of radio iets realistisch, iets tastbaars. Dat begint al bij de brief aan het begin die daadwerkelijk door een vluchteling is geschreven (de Vlaamse balletdanser Ahmad Joudeh die oorspronkelijk uit Syrië komt). Die komt binnen en leidt het verhaal krachtig in. Maar dit zit ook in de routekaart tot het verhaal zelf. Het voelt oneerlijk dat Aya in een land woont waar de oorlog uitbreekt. Dit kan iedereen overkomen en dan is het maar te hopen dat een land zegt: ‘kom maar hier naartoe’. Al is het met de wetenschap dat je hiervoor een onbekende en gevaarlijke tocht moet maken met een armoedig bootje op zee. En dat komt binnen, omdat we natuurlijk weten dat dit voor vele gezinnen helaas realistisch is.
De muziek drong door de muren. Aya hoorde een vrouwenstem. ‘Een, twee… port de bras… hoog die armen, meisjes… drie, vier… rechter op, juist! … vijf, zes… ennnn, langer!’ De pianoklanken kriebelden de zenuwbanen van Aya’s ledematen, onwillekeurig tastten haar vingertoppen naar de melodie die door de benauwde lucht zweefde.
Prachtige quotes
Je leeft helemaal mee met de pas elfjarige Aya, die danst om haar verleden een plek te geven. Je ziet de strijd die het haar kost, de moeilijkheden die ze heeft en de hoop dat ze mag blijven. Als ik puur kijk naar het verhaal, zou ik het vijf sterren kunnen geven. Het is namelijk ook gewoon prachtig opgeschreven. Ik heb het niet vaak, maar bij ‘De balletschoenen van Aya’ schreef ik echt quotes op om ze te onthouden. Zoals: ‘Jouw littekens tonen wat voor vechter jij bent, dat ze jou er niet onder krijgen.’ Deze quote hoorde bij een scène waar Aya in haar nieuwe omgeving werd gedwongen om haar legging uit te trekken tijdens het dansen. Dit wilde ze eigenlijk niet omdat ze dan haar litteken zou showen, die ze heeft overgehouden aan de oorlog. Die scène voelde ik echt in mijn tenen. Prachtig, realistisch en zo kwetsbaar. En dat kan ik blijven zeggen over de manier waarop Aya danst (en dat je dus als een film aan je voorbij ziet flitsen) tot de personages die er stuk voor stuk uitspringen. Niet alleen Aya, maar ook haar lieve broertje, zwakke moeder, haar vader die je leert kennen door de terugblikken, haar nieuwe dansjuf en de dochter van en haar nieuwe vriendin Dotty. Alleen bij personage Ciara miste ik die uitwerking. Maar verder zie je ze voor je en wil je ze omarmen.
Toch wat puntjes
Puur op basis van het verhaal zou ik het vijf sterren geven, maar helaas heb ik het bij vier gehouden. Dit komt vooral omdat er qua uitwerking hier en daar nog wat beter had gekund. Ik heb drie specifieke punten opgeschreven. Ten eerste: slordigheden. Ik snap het als er in een boek spelfouten staan – vooral bij een eerste druk – maar het viel hier iets te veel op. Zo staat er bijvoorbeeld ‘achteren’ als ze ‘acteren’ bedoelen, staan er hoofdletters waar die niet horen (direct na een quote ‘Zei Dotty’) en missen er hier en daar spaties. Ten tweede de schrijfstijl. ‘De balletschoenen van Aya’ wordt omschreven als een kinder- en jeugdboek, maar zelfs voor mij stonden er soms woorden in waarvan ik dacht: wat betekent dit? Het leest lekker weg – begrijp me niet verkeerd – maar het had nog wat jeugdiger gemogen. Juist om die jongeren / jonge kinderen te trekken om dit boek te lezen. Ten derde kan ik dat ook zeggen over de personages. Aya is 11, maar komt voor mij soms veel wijzer over dan ze werkelijk is. Nu kan ik dat begrijpen door alles wat ze heeft meegemaakt, maar datzelfde gevoel had ik ook bij Dotty. Dat snapte ik dan weer minder. Dit in tegenstelling tot Ciara die (naast niet helemaal goed is uitgewerkt) soms wat kinderlijke en onredelijke acties had.
Ooit zou ze hebben gezegd dat je verdriet niet kunt ruiken. Nu was de geur haar vertrouwder dan de geuren van thuis, die al snel verdampten. Erger dan de geur van Moosa’s stinkluiers, erger dan die van papa’s stinksokken, erger dan die van de jongenskleedkamer op school, al had ze een jaar geleden nooit gedacht dat zoiets kon.
Conclusie
Ik adviseer alle scholen om ‘De balletschoenen van Aya’ van Catherine Bruton op de leeslijst voor de jeugd te zetten. Dit boek opent namelijk ogen, haalt vooroordelen weg en zorgt er echt voor dat mensen betrokken raken bij het leven van vluchtelingen. Juist deze doelgroep hoort zoveel verhalen op televisie en de radio, maar hoe is het nu werkelijk? Het is hartverscheurend voor een jong meisje om alles achter zich te laten en ergens opnieuw te beginnen. ‘De balletschoenen’ van Aya zal mensen raken, net als dat het mij heeft geraakt. Ik zou dit boek met zijn krachtige personages (die je op één wat minder uitgewerkt personage zo in je hart sluit) dan ook het liefst vijf sterren geven, maar helaas heb ik dat niet kunnen doen. Puur omdat er toch nog te veel slordigheden in zaten (spelfouten en tikfoutjes), ik de personages ouder vond overkomen dan ze daadwerkelijk waren en de schrijfstijl nog net wat luchtiger en makkelijker had gemogen voor de jeugd. Als dit het geval was geweest, had ‘De balletschoenen van Aya’ echt perfect geweest. Maar niemands verhaal is perfect, dus sluit ik nu graag mijn ogen hiervoor. Dan kan ik oprecht zeggen dat je dit boek moet lezen. Laat je meeslepen door de prachtige dansscènes, de terugblikken van hun vlucht naar Engeland (die echt niet zonder slag of stoot is gegaan) en laat je omarmen door de kleine maar krachtige Aya. Ik beloof het: je zal geen spijt krijgen.
Heb jij al weleens een boek over vluchtelingen geschreven? Laat vooral weten als je nog een inspirerende tip hebt. Ik ben namelijk altijd op zoek naar nieuwe boeken. Erg benieuwd.
